Dân số Việt Nam đang đứng trước một thách thức lớn khi Tổng tỷ suất sinh (TFR) vào năm 2024 chỉ đạt mức 1,91 con/phụ nữ, đánh dấu mức thấp nhất trong lịch sử. Nguyên nhân sâu xa của tình trạng này có thể được lý giải phần lớn bởi sự tăng cao của giá nhà đất, một yếu tố then chốt khiến người trẻ không thể “an cư” và từ bỏ kế hoạch lập gia đình, sinh con. Một hiện tượng xã hội mới đang hình thành một cách lặng lẽ, đó là “Thế hệ 3 Không” – Không nhà, Không hôn nhân, Không sinh con. Đây là một tín hiệu cảnh báo cho Việt Nam khi đất nước đang tiến nhanh đến trạng thái “xã hội ít trẻ em” và nguy cơ rơi vào bẫy “già hóa trước khi giàu”.

Nhiều quốc gia trên thế giới đã trải qua tình trạng giảm sinh và kinh nghiệm của họ cho thấy, mức sinh giảm sâu rất khó phục hồi. Một trong những nguyên nhân thầm lặng nhưng quan trọng dẫn đến đà giảm sinh là giá nhà đất tăng phi mã. Tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, nhà ở đã vượt xa tầm với của người trẻ. Kết quả là không ít người trẻ từ bỏ giấc mơ lập gia đình, chọn sống một mình, làm nghề tự do, tận hưởng trải nghiệm cá nhân. Theo một khảo sát, có đến 62% người trẻ cho biết họ trì hoãn kết hôn vì lý do tài chính, trong đó mối lo lớn nhất là về nhà ở.

Việt Nam đang đứng trước các hệ lụy nghiêm trọng như suy giảm năng suất lao động, thiếu hụt nguồn lực đóng góp vào bảo hiểm, y tế, và áp lực ngân sách cho chăm sóc người cao tuổi tăng mạnh. Từ năm 2011, Việt Nam đã bước vào giai đoạn già hóa dân số. Đến năm 2024, cả nước có khoảng 14,2 triệu người từ 60 tuổi trở lên. Con số này dự báo sẽ lên tới 18 triệu vào năm 2030, chiếm 25% dân số. Điều này không chỉ là một thách thức về kinh tế mà còn liên quan đến sự phát triển bền vững của đất nước.

Chính sách nhà ở không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà còn là điều kiện tồn tại của một quốc gia trong tương lai. Đã đến lúc cần nhìn thẳng vào vấn đề và hành động quyết liệt để giải quyết tận gốc vấn đề nhà ở, động lực cốt lõi để người trẻ an cư, lạc nghiệp và sinh con. Giải quyết vấn đề nhà ở không chỉ giúp cải thiện tình trạng giảm sinh mà còn góp phần vào việc xây dựng một xã hội phát triển bền vững, đảm bảo an sinh xã hội cho thế hệ tương lai. Để làm được điều này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng trong việc tạo ra các giải pháp nhà ở giá cả phải chăng và hỗ trợ tài chính cho người trẻ.

VietNamNet đã đưa tin về tình trạng giảm sinh ở Việt Nam và Báo Dân trí cũng có bài viết tương tự về chủ đề này. Một số chuyên gia cũng đã thảo luận về giải pháp trên Tuổi Trẻ Online.