Rối loạn mỡ máu là tình trạng bất thường của các chỉ số lipid máu, bao gồm mức cholesterol toàn phần cao, LDL-C (cholesterol xấu) cao, triglycerides cao, hoặc HDL-C (cholesterol tốt) thấp. Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh lý tim mạch và rối loạn chuyển hóa.

Theo Viện Dinh dưỡng, đa số các trường hợp rối loạn chuyển hóa lipid máu là do chế độ ăn không lành mạnh, thói quen tĩnh tại (ít vận động) và nguyên nhân thứ phát do thừa cân, béo phì, các bệnh lý rối loạn chuyển hóa. Chế độ ăn không lành mạnh là một trong những nguyên nhân chính gây ra rối loạn mỡ máu. Người Việt Nam có xu hướng ăn nhiều thịt và mỡ động vật nhưng ít rau xanh và hoa quả. Điều này làm tăng nguy cơ mắc các bệnh thừa cân béo phì, tăng huyết áp, đái tháo đường, gút, rối loạn mỡ máu.

Đặc biệt, thói quen tiêu thụ quá nhiều chất béo bão hòa, trans-fat, thực phẩm siêu chế biến sẵn, đường tự do đang gia tăng ở người trẻ, dẫn đến tỷ lệ mắc các bệnh rối loạn lipid máu cũng gặp nhiều hơn ở người trẻ. Thiếu hoạt động thể lực cũng là một nguyên nhân quan trọng gây ra rối loạn mỡ máu. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tỷ lệ thiếu vận động thể chất trên toàn cầu vẫn ở mức đáng báo động, với 31% người trưởng thành không tham gia vận động thể chất đủ. Dự báo tỷ lệ này có thể tăng đến 35% vào năm 2030. Tại Việt Nam, khoảng 25% người trưởng thành không tham gia vận động đủ.

Để kiểm soát và điều trị bệnh lý rối loạn mỡ máu, chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng. Hướng dẫn về chẩn đoán và điều trị rối loạn lipid máu của Bộ Y tế khuyến cáo chế độ ăn nên giảm chất béo bão hòa xuống dưới 7-10% tổng năng lượng trong ngày, hạn chế tối đa hoặc loại bỏ hoàn toàn chất béo chuyển hóa (trans-fat) có trong đồ chiên rán nhiều lần, thực phẩm chế biến sẵn và bánh kẹo công nghiệp.

Ngoài ra, nên tăng cường sử dụng chất béo không bão hòa, đặc biệt là omega-3 từ cá béo, và tăng lượng chất xơ, đặc biệt là chất xơ hòa tan. Người bị rối loạn lipid máu cũng nên hạn chế cholesterol dưới 200-300 mg/ngày, tránh ăn nhiều lòng đỏ trứng, nội tạng động vật và thịt đỏ nhiều mỡ.

Hạn chế đường tự do và rượu bia, nhất là khi có tăng triglyceride, đồng thời giảm lượng muối ăn xuống dưới 5g mỗi ngày. Chế độ ăn nên ưu tiên các loại ngũ cốc nguyên cám, rau củ và trái cây tươi ít ngọt, cá biển, đậu nành và sản phẩm từ đậu, cùng với các loại hạt không tẩm muối hay đường.

Tóm lại, để kiểm soát nguy cơ mỡ máu, chúng ta nên thay đổi thói quen hàng ngày bằng cách áp dụng chế độ ăn lành mạnh, tăng cường hoạt động thể lực và hạn chế các thực phẩm không tốt cho sức khỏe tim mạch. Bằng cách thực hiện những thay đổi đơn giản này, chúng ta có thể giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch và rối loạn chuyển hóa.

Một trường hợp mắc bệnh gout ở độ tuổi 22 vừa được ghi nhận tại Hà Nội, gây chú ý đến tình trạng ngày càng trẻ hóa của bệnh lý này. Anh P.Đ.H., 22 tuổi, đến khám tại một cơ sở y tế với triệu chứng đau âm ỉ ở khớp cổ chân trái. Cơn đau tăng dần và trở nên dữ dội vào ban đêm cũng như khi vận động.

Sau khi thăm khám và thực hiện các xét nghiệm cần thiết, các bác sĩ đã chẩn đoán anh H. mắc bệnh gout cấp. Cùng với đó, tình trạng béo phì độ II, rối loạn chuyển hóa lipid máu, gan nhiễm mỡ độ II và polyp túi mật cũng được phát hiện. Bệnh gout thường gặp ở người lớn tuổi, nhưng hiện nay đang có xu hướng trẻ hóa, đặc biệt ở những người có lối sống ít vận động, ăn nhiều đạm và sử dụng rượu bia thường xuyên.

Theo bác sĩ Trịnh Thị Nga, chuyên khoa cơ xương khớp, bệnh gout là tình trạng rối loạn chuyển hóa acid uric, dẫn đến sự lắng đọng tinh thể urat tại các khớp và gây viêm khớp cấp tính. Nếu không được điều trị sớm, gout có thể dẫn tới tổn thương khớp nghiêm trọng, biến dạng chi, ảnh hưởng đến thận và làm giảm chất lượng cuộc sống.

Người bệnh cần được điều trị tích cực bằng thuốc, nghỉ ngơi, chườm lạnh và điều chỉnh lối sống. Để kiểm soát bệnh hiệu quả, người bệnh cần kiêng rượu bia, nội tạng động vật, hải sản và thịt đỏ, uống nhiều nước, ăn nhiều rau xanh và trái cây, tập thể dục nhẹ nhàng đều đặn.

Dấu hiệu cảnh báo cần lưu ý gồm đau đột ngột ở khớp chi dưới, khớp sưng nóng đỏ, đau tăng về đêm, từng có tiền sử tăng acid uric hoặc có chế độ ăn giàu đạm, uống rượu bia nhiều. Để phòng bệnh, người dân, đặc biệt là người trẻ cần giữ cân nặng hợp lý, tránh béo phì, hạn chế ăn thịt đỏ, hải sản và nội tạng động vật, tuyệt đối không sử dụng rượu bia.

Đồng thời, nên uống từ 2-3 lít nước mỗi ngày, tập thể dục đều đặn và tầm soát định kỳ acid uric máu nếu có nguy cơ. Đáng chú ý, tăng axit uric là một nguyên nhân gây nên tình trạng gout, nhưng người có nồng độ axit uric bình thường vẫn có thể bị gout.

Như vậy, việc nhận biết sớm các triệu chứng và có chế độ sống lành mạnh là rất quan trọng trong việc phòng ngừa và điều trị bệnh gout. Hãy tìm hiểu thêm về bệnh gout và cách quản lý nó tại các cơ sở y tế hoặc Tổ chức Y tế Thế giới để có thông tin chính xác và cập nhật nhất.